Landelijke fondsen voor groene en sociale initiatieven: Een gids voor initiatiefnemers

Elke buurt barst van de ideeën voor een groenere, socialere omgeving. Van het vergroenen van de straat tot het opzetten van een ontmoetingsplek: buurtinitiatieven maken wijken leefbaarder en geven bewoners meer invloed.

Toch is er vaak één grote hobbel: geld. Naast enthousiasme en inzet zijn er vaak ook financiële middelen nodig. Gelukkig bestaan er – naast crowdfunding – diverse landelijke fondsen die buurtprojecten ondersteunen.

Deze gids zet de belangrijkste fondsen voor groene en sociale initiatieven op een rij, met heldere informatie over voorwaarden, aanvraagprocedures en tips voor succes. Zo vind je makkelijker de juiste financiële steun voor jouw initiatief.

Waarom fondsen zoeken voor je buurtinitiatief?

Voordelen van fondsenwerving

Fondsenwerving biedt diverse voordelen ten opzichte van andere financieringsvormen:

Laagdrempelig: Veel fondsen hebben speciaal voor kleinschalige buurtinitiatieven eenvoudige aanvraagprocedures ontwikkeld, waardoor ook zonder professionele fondsenwervers kans bestaat op financiering.

Maatschappelijke erkenning: Een toekenning van een gerenommeerd fonds geeft je initiatief legitimiteit en kan deuren openen naar andere partners en financiers.

Langetermijnperspectief: Sommige fondsen bieden meerjarige ondersteuning, waardoor je initiatief de kans krijgt om te groeien en te verduurzamen.Geen terugbetalingsverplichting: Anders dan bij leningen hoef je de ontvangen bedragen niet terug te betalen, waardoor er geen financiële druk op je initiatief komt te liggen.

 

Meer dan alleen geld

Fondsen bieden vaak meer dan alleen financiële ondersteuning:

Kennis en expertise: Veel fondsen hebben jarenlange ervaring met het ondersteunen van buurtinitiatieven en delen graag hun kennis en inzichten.

Netwerk: Fondsen kunnen je in contact brengen met andere initiatieven, experts of potentiële samenwerkingspartners.

Zichtbaarheid: Sommige fondsen zetten geslaagde projecten in de schijnwerpers via hun communicatiekanalen, wat kan leiden tot meer bekendheid en draagvlak.

Begeleiding: Bepaalde fondsen bieden coaching of advies tijdens de uitvoering van je project, wat de slagingskans vergroot.

 

Succesfactoren bij het aanvragen van fondsen

Uit onderzoek en praktijkervaring blijken de volgende factoren cruciaal voor succesvolle fondsaanvragen:

Aansluiting bij doelstellingen: Zorg dat je project naadloos aansluit bij de missie en doelstellingen van het fonds.

Heldere impact: Maak duidelijk welk concreet probleem je oplost en welke positieve impact je project heeft op de buurt en haar bewoners.

Betrokkenheid van de doelgroep: Toon aan dat buurtbewoners actief betrokken zijn bij de ontwikkeling en uitvoering van het initiatief.

Realistische begroting: Presenteer een gedetailleerde en realistische begroting die laat zien dat je zorgvuldig met de middelen omgaat.

Duurzaamheid: Schets een perspectief op hoe het initiatief ook na de subsidieperiode kan voortbestaan.

Overzicht van fondsen

 

VSBfonds

Missie en doelstellingen

VSBfonds streeft naar een sociale, inclusieve en creatieve samenleving waarin mensen met verschillende achtergronden elkaar ontmoeten, inspireren en met elkaar verbonden raken. Het fonds richt zich op twee hoofdgebieden die relevant zijn voor buurtinitiatieven:

  1. Ontwikkeling van mensen: Projecten die mensen helpen om zichzelf te ontwikkelen, zodat ze beter kunnen meedoen in de samenleving.
  2. Ontwikkeling van buurten: Initiatieven die het leven in buurten prettiger maken of mensen helpen die minder goed mee kunnen komen in de wijk.

Voorwaarden en criteria

VSBfonds hanteert de volgende voorwaarden:

  • Aanvragen kunnen worden ingediend door stichtingen, verenigingen en bewonersinitiatieven
  • Projecten moeten in Nederland plaatsvinden en worden georganiseerd door een in Nederland gevestigde organisatie
  • Het fonds beperkt zich tot het Europese deel van Nederland
  • Commerciële initiatieven komen niet in aanmerking

Aanvraagprocedure

  1. Doe de quickscan op de website van VSBfonds om te controleren of je project in aanmerking komt
  2. Bij een positieve uitkomst kun je een aanvraag indienen via het online aanvraagformulier
  3. Voor aanvragen tot €5.000 geldt een vereenvoudigde procedure
  4. De behandeltijd is ongeveer 6-8 weken

Website: https://www.vsbfonds.nl/

 

Oranje Fonds

Missie en doelstellingen

Het Oranje Fonds is het grootste nationale fonds op sociaal gebied in Nederland. Het fonds zet zich in voor een samenleving waarin niemand er alleen voor staat en iedereen mee kan doen. Het Oranje Fonds werkt vanuit zes thema’s: Samen voor de Buurt, Zorgen voor Elkaar, Samen uit de Eenzaamheid, Versterken Mentale Gezondheid, Meer Kansen, Iedereen Gelijk en Samen tegen Armoede.

Voor buurtinitiatieven is het Oranje Fonds bijzonder relevant omdat het expliciet projecten ondersteunt die:

  • De leefbaarheid in buurten bevorderen, zoals buurtverenigingen, burenhulpdiensten of buurtmoestuinen
  • Mensen duurzaam met elkaar verbinden, bijvoorbeeld via ontmoetingsruimtes of activiteitenprogramma’s
  • De veelvormigheid in de samenleving bevorderen, zoals zelforganisaties en gemengde sociale netwerken

Voorwaarden en criteria

Het Oranje Fonds hanteert de volgende criteria:

  • Je organisatie moet een rechtspersoon zonder winstoogmerk zijn (stichting, vereniging)
  • Het initiatief moet bijdragen aan de missie van het Oranje Fonds
  • Er moet sprake zijn van actieve betrokkenheid van vrijwilligers
  • Het project moet plaatsvinden in Nederland of het Caribisch deel van het Koninkrijk

Website: https://www.oranjefonds.nl/

 

Rabobank BuurtSupport

Missie en doelstellingen
Rabobank BuurtSupport is een initiatief van Rabo ClubSupport en richt zich op het versterken van buurtinitiatieven die zorgen voor meer verbinding, inclusie, gezondheid en duurzaamheid in de lokale leefomgeving. Met BuurtSupport biedt Rabobank kleine financiële bijdragen tot €1.000 aan buurtprojecten die worden gedragen door inwoners en aansluiten op maatschappelijke thema’s zoals:

  • Gezondheid en vitaliteit
  • Duurzaamheid en vergroening
  • Inclusie en meedoen
  • Lokale samenwerking en gemeenschapszin

BuurtSupport is bedoeld als een laagdrempelige manier om bewonersinitiatieven mogelijk te maken en snel een eerste stap te zetten.

Voorwaarden en criteria
Rabobank stelt de volgende voorwaarden aan aanvragen via BuurtSupport:

  • De aanvraag moet gedaan worden door een vereniging, stichting of bewonersinitiatief met een duidelijke maatschappelijke doelstelling
  • Het initiatief moet plaatsvinden in de regio van een lokale Rabobank
  • Het project moet bijdragen aan minimaal één van de maatschappelijke thema’s van Rabobank (gezondheid, duurzaamheid, inclusie, samenwerking)
  • De bijdrage is bedoeld voor kleinschalige, concrete projecten met een zichtbaar effect in de buurt
  • De uitvoering moet binnen enkele maanden na toekenning plaatsvinden
  • Er geldt een maximum van €1.000 per initiatief
  • Commerciële, politieke of religieuze projecten zijn uitgesloten

Website: https://www.rabobank.nl/leden/buurtsupport

Postcode Loterij Buurtfonds

Missie en doelstellingen

Het Postcode Loterij Buurtfonds is opgericht in 2020 en ondersteunt kleinschalige buurtprojecten in heel Nederland. Het fonds is specifiek gericht op bewonersinitiatieven die bijdragen aan een mooiere en leefbaardere buurt.

Het Buurtfonds heeft twee hoofdfocusgebieden:

  1. Kleinschalige buurtprojecten die direct bijdragen aan de leefbaarheid van buurten
  2. Vernieuwende bewonersinitiatieven die zorgen voor verandering van bestaande systemen

Voorwaarden en criteria

Het Postcode Loterij Buurtfonds hanteert de volgende criteria:

  • Bijdragen variëren tussen de €500 en €5.000
  • Aanvragen kunnen worden ingediend door maatschappelijke organisaties
  • Initiatieven met uitsluitend een commerciële, politieke of religieuze doelstelling komen niet in aanmerking
  • Het project moet bijdragen aan een mooiere en leefbaardere buurt

Website: https://www.postcodeloterijbuurtfonds.nl/

Univé Buurtfonds

Missie en doelstellingen
Het Univé Buurtfonds is een initiatief van coöperatie Univé en heeft als doel de leefbaarheid en saamhorigheid in buurten en wijken te versterken. Het fonds ondersteunt kleinschalige buurtprojecten waarbij mensen zich vrijwillig inzetten voor elkaar en hun omgeving. Daarbij ligt de nadruk op het voorkomen van risico’s en schade, en het versterken van gemeenschapszin.

Het fonds is met name geschikt voor initiatieven die:

  • De veiligheid, gezondheid of verbondenheid in de buurt vergroten
  • Een concreet probleem aanpakken in een wijk, dorp of stad
  • Bijdragen aan de preventie van schade of risico’s (zoals eenzaamheid, onveiligheid, fysieke gezondheid)
  • Mensen actief betrekken bij hun leefomgeving

Voorwaarden en criteria
Het Univé Buurtfonds hanteert de volgende uitgangspunten:

  • Iedereen mag een initiatief indienen, maar de uitvoering moet via een stichting, vereniging of buurtorganisatie verlopen
  • Het initiatief moet lokaal en kleinschalig zijn, met een directe impact op de buurt
  • Het moet passen binnen een van de pijlers: voorkomen, beperken of helpen herstellen van risico’s of schade
  • Eigen inzet (bijv. vrijwilligerswerk of bijdragen in natura) wordt gewaardeerd
  • Het project moet binnen 6 maanden na toekenning worden uitgevoerd

https://buurtfonds.unive.nl/

Loket D – Ministerie van Binnenlandse Zaken (BZK)

Missie en doelstellingen
Loket D is het centrale digitale aanvraagpunt van het Ministerie van BZK voor landelijke subsidieregelingen die bijdragen aan een sterke democratische rechtsstaat en een inclusieve, betrokken samenleving. Het loket richt zich op maatschappelijke initiatieven die bewonersparticipatie, leefbaarheid en sociale cohesie versterken. Het ondersteunt onder meer:

  • Buurtprojecten die de lokale democratie en zeggenschap versterken
  • Initiatieven die de leefomgeving verbeteren door samenwerking tussen bewoners en overheid
  • Activiteiten gericht op diversiteit, inclusie en gemeenschapsvorming
  • Experimenten met nieuwe vormen van participatie en burgerkracht

Voorwaarden en criteria
De voorwaarden verschillen per subsidieregeling, maar Loket D hanteert in het algemeen de volgende uitgangspunten:

  • Je organisatie moet een rechtspersoon zonder winstoogmerk zijn, zoals een stichting, vereniging, bewonerscollectief of coöperatie
  • Het project moet gericht zijn op versterking van de samenleving via participatie, samenwerking of democratische vernieuwing
  • Je project moet lokaal of regionaal van aard zijn, met zichtbare maatschappelijke impact
  • Commerciële of individuele aanvragen zijn uitgesloten
  • Subsidiebedragen variëren per regeling, van enkele duizenden euro’s tot grotere programmasubsidies

Website Loket D: www.loketd.nl

Kansfonds

Missie en doelstellingen

Kansfonds zet zich in voor een samenleving waarin er plek is voor iedereen. De missie van het fonds is samengevat als “iedereen een thuis”. Een thuis staat volgens Kansfonds voor:

  • Een dak boven je hoofd
  • Voldoende geld om van te leven
  • Het diepe besef erbij te horen

Kansfonds richt zich specifiek op projecten die zichtbaar maken wat de oorzaken zijn van “geen thuis” en die laten zien hoe het anders kan.

Voorwaarden en criteria

Het belangrijkste uitgangspunt bij de beoordeling van aanvragen is de missie van Kansfonds: iedereen een thuis. Kansfonds hanteert duidelijke spelregels:

  • Projecten moeten bijdragen aan een samenleving waarin er plek is voor iedereen
  • Initiatieven moeten zorgen voor een thuis voor mensen in kwetsbare situaties
  • Projecten moeten de maatschappelijke oorzaken van “geen thuis” aanpakken
  • Kansfonds financiert geen projecten die inzetten op de gevolgen van “geen thuis”

https://www.kansfonds.nl/

Gemeentelijke en provinciale subsidies

Dichtbij en op maat gemaakt
Naast landelijke fondsen bieden ook veel gemeenten en provincies subsidieregelingen voor bewonersinitiatieven. Deze zijn vaak laagdrempelig, praktisch en goed afgestemd op lokale behoeften. Denk aan subsidies voor vergroening, ontmoeting, inclusie, armoedebestrijding, cultuur of het opknappen van de buurt. Soms zijn ze onderdeel van een participatiebeleid of wijkagenda.

Gemeente: snel en toegankelijk
Vrijwel elke gemeente heeft een wijkbudget, bewonersfonds of leefbaarheidsregeling. Hiermee kunnen bewoners kleine bedragen aanvragen (vaak tot €1.000–€5.000) voor activiteiten zoals:

  • een buurtmoestuin of speelplek
  • een gezamenlijke buurtmaaltijd of festival
  • vergroening van een plein of geveltuinactie
  • ontmoetingsactiviteiten voor jong en oud

Voorwaarden verschillen per gemeente, maar meestal geldt:

  • je plan moet bijdragen aan leefbaarheid, ontmoeting of sociale samenhang
  • het moet vanuit de buurt komen
  • en vrijwillig georganiseerd zijn

Provincie: vaak voor grotere projecten of thematisch werk
Provincies financieren vooral grotere, meerjarige of thematische projecten. Denk aan:

  • initiatieven rond energie, natuur, erfgoed of inclusie
  • programma’s waarin bewoners samenwerken met gemeenten of instellingen
  • subsidieregelingen via uitvoeringsorganisaties zoals Landschappen, Natuur- en Milieu Federaties of erfgoedlijnen

Hoe vind je deze subsidies?

  • Check de website van je gemeente: zoek op “subsidie bewonersinitiatief”, “wijkbudget”, “leefbaarheidsfonds” of “burgerinitiatief”
  • Kijk op de website van je provincie: veel provincies hebben een subsidieregister of themapagina’s

Of neem contact op met een wijkregisseur, dorpsondersteuner of cultuurmakelaar – zij weten vaak wat er mogelijk is

Hoe maak je een succesvolle aanvraag?

Algemene tips voor het schrijven van een aanvraag

Een goede fondsaanvraag is meer dan alleen het invullen van een formulier. Met deze tips vergroot je je kansen op succes:

Ken je fonds: Verdiep je in de missie, doelstellingen en criteria van het fonds. Lees jaarverslagen, bekijk eerder gesteunde projecten en begrijp wat het fonds belangrijk vindt.

Vertel een overtuigend verhaal: Beschrijf niet alleen wat je wilt doen, maar ook waarom het belangrijk is. Gebruik concrete voorbeelden en persoonlijke verhalen om je aanvraag tot leven te brengen.

Wees specifiek over impact: Beschrijf concreet welke verandering je teweeg wilt brengen en hoe je die gaat meten. Gebruik waar mogelijk cijfers en feiten.

Toon draagvlak: Laat zien dat je project gedragen wordt door de buurt. Voeg bijvoorbeeld steunbetuigingen toe van buurtbewoners of samenwerkingspartners.

Maak een realistische begroting: Zorg voor een gedetailleerde en transparante begroting die laat zien dat je de gevraagde middelen efficiënt zult inzetten.Wees beknopt maar volledig: Houd je aanvraag zo kort mogelijk, maar zorg wel dat alle essentiële informatie erin staat. Gebruik duidelijke kopjes en een logische structuur.

 

Veelgemaakte fouten en hoe deze te vermijden

Leer van de meest voorkomende valkuilen bij fondsaanvragen:

Te vaag blijven: Vermijd algemene termen als “verbeteren van de leefbaarheid” zonder uit te leggen hoe. Wees concreet over activiteiten en resultaten.

Niet aansluiten bij het fonds: Een veelgemaakte fout is het indienen van een standaardaanvraag bij verschillende fondsen. Pas je aanvraag aan op de specifieke focus van elk fonds.

Onrealistische doelstellingen: Beloof geen wonderen. Fondsen waarderen realistische ambities meer dan grootse beloften die moeilijk waar te maken zijn.

Onduidelijke begroting: Een slordige of onvolledige begroting wekt wantrouwen. Zorg dat alle posten duidelijk zijn en de totalen kloppen.

Gebrek aan eigen inbreng: Toon aan dat je zelf ook bijdraagt, bijvoorbeeld door vrijwilligersuren, eigen middelen of bijdragen van andere partners.

Combineren van fondsen

Wanneer is het zinvol om meerdere fondsen te benaderen?

Het combineren van fondsen kan in verschillende situaties zinvol zijn:

Bij grotere projecten: Als je financieringsbehoefte groter is dan wat één fonds typisch toekent, is het verstandig om meerdere fondsen te benaderen.

Bij projecten met verschillende aspecten: Als je project meerdere componenten heeft (bijvoorbeeld zowel groene als sociale elementen), kun je verschillende fondsen benaderen voor specifieke onderdelen.

Voor risicospreiding: Door meerdere kleinere bijdragen te werven in plaats van één grote, spreid je het risico als één aanvraag wordt afgewezen.

Voor verschillende fasen: Sommige fondsen financieren liever de startfase, terwijl andere juist gericht zijn op opschaling of continuering.

Hoe communiceer je transparant over meerdere aanvragen?

Transparantie is essentieel bij het benaderen van meerdere fondsen:

Vermeld andere aanvragen: Geef in je aanvraag eerlijk aan welke andere fondsen je hebt benaderd of gaat benaderen.

Specificeer de onderdelen: Maak duidelijk voor welk specifiek onderdeel van je project je bij elk fonds aanvraagt.

Voorkom dubbele financiering: Zorg dat je niet dezelfde kosten door verschillende fondsen laat dekken.

Update fondsen over toekenningen: Informeer fondsen proactief als je van andere fondsen een toekenning of afwijzing ontvangt.

Combineren van verschillende financieringsbronnen

Een slimme financieringsmix vergroot je kansen op succes:

Cofinanciering: Sommige fondsen stellen cofinanciering als voorwaarde. Begin met het aanvragen bij fondsen die geen cofinanciering eisen, en gebruik deze toezeggingen vervolgens om andere fondsen over de streep te trekken.

Matchfunding: Zoek naar fondsen die bereid zijn om bijdragen van andere financiers te matchen, bijvoorbeeld door elke euro te verdubbelen.

Combineer fondsen met crowdfunding: Een succesvolle crowdfundingcampagne toont draagvlak en kan fondsen overtuigen om bij te dragen.

Mix subsidies met eigen inkomsten: Ontwikkel een verdienmodel waarbij subsidies worden aangevuld met eigen inkomsten, bijvoorbeeld uit verhuur, verkoop of lidmaatschappen.

Betrek lokale ondernemers: Lokale bedrijven kunnen bijdragen in natura (materialen, diensten) of met kleine sponsorbijdragen, wat je minder afhankelijk maakt van fondsen.

Aanvullende hulpbronnen voor initiatiefnemers

  • Voor je Buurt – Platform voor crowdfunding en matchfunding voor lokale initiatieven
  • Samen voor de Buurt – Platform voor crowdfunding van Regiobank
  • LSA Bewoners – Landelijke vereniging voor bewonersinitiatieven
  • Buurtwijs – Kennisplatform voor buurtinitiatieven
  • MAEX – Platform dat maatschappelijke initiatieven zichtbaar maakt voor potentiële financiers